24-KALEMİN TARİHÇESİ
Yontularak inceltilmiş ve sivriltilen taşlar ve ayrıca yontulup inceltilen hayvan kemikleri kazıyıcı ince uç veya el baltaları şeklini almış. İlk ve ilkel “kalem” denilebilecek bu nesnelerle başlamış insanın “yazmak” macerası ve geliştirilmiş kaligrafi. Daha sonraları Mısırlılar maden ve tahtalardan yaptıkları kalemlerle kil tablet üzerine tablet henüz yaşken yazmışlar yazılarını. Bu kaleme “stylus kalem” diye ad verilmiş. Kelime eski Yunancada kolon anlamına gelen “stulos” kelimesinden türetilmiş. Anlamı yazmak, işaretlemek ve kazımak için kullanılan sivri ve keskin alet demek.
Papirüs bulununca ( M.Ö. 1800 ) artık bu keskin ve sivri alete ihtiyaç kalmamış. Onun yerini ucu tarazlanan kamış almıştır.
Anlaşılacağı gibi üzerine yazılan malzeme değişince “yazıcı” malzeme de ona göre zamanla tabii olarak değişmiş. Örnek olarak parşömen, papirüs ve kâğıt, kil ve tahta yahut balmumunun tahtını devralınca stylus yerini tüy, altın, çelik, dolma ve tükenmez kalemlere bırakmış.
Tüy kalem, kuğu, kaz, kartal, hindi, baykuş ve daha birçok hayvanın tüyünden imal edilirdi. Hususiyle Avrupa bölgesinde çok tutuldu. O derece ki, tüyünden istifade etmek için telef edilen hayvan sayısı ürkütücü boyutlara ulaştı. En nihayet 19. asırda çelik kalem bulununca bu korku teskin olmuş oldu.
Çelik kalem, tüylerinden dolayı kanatlı hayvanlar adına yaşanan felakete çözüm olarak geliştirildi. İlk önce 19. asrın başında İngiltere’de kullanıldığı görüldü. Mucidi birkaç Avrupalı ismin öncülüğü ile 19. yüzyılın ilk çeyreğinden sonra kullanım oranı çoğaldı. Makinelerle seri üretimi yapılan çelik kalemin en hası el ile yapılmış olanlardı.
Çelik kalem ile birlikte altın ve gümüşten kalemler yine aynı yüzyılda üretilmeye başlandı. Ama dünya nüfusunun giderek arttığını ve bu artan nüfusa böyle pahalı madenlerden eşya arzının eksik ve yetmemezlik durumunu düşündüğümüzde “dolma kalem”e, ve sanatsal olarak ta kaligrafi kalemine yönelişi izah edebiliriz…
1884’te mürekkebini içinde bulunan küçük haznede barındıran “dolma” kalem icat edilmiş oldu, bu icadın ilk mucidi Lewis Edson Waterman oldu. İlk olarak dolma kalemden çok önce kurşun madeninden mamul kalemler kullanıldıysa da bugün kurşun kalem diye bildiğimiz kalem daha sonraları üretime başlanmış oldu.
Günümüzde kurşun kalemler kurşun yerine grafit diye bilinen doğal bir karbondan mamuldür. Bu madde kurşuna göre daha yumuşak ve çok daha kolay çiziyor, kalemin bu kısa biyografisini aktarırken kamış’ı unuttuk diye düşünülmesin; onun yeri başka ve çok ayrı bir makale yazısını hak ediyor.
Kaligrafi Evi – İstanbul Güzel Yazı Merkezi